Diriliş Ertuğrul dizisinin 134. Bölümünde ortaya çıkan ve dizideki Moğol karakter eksiğini önemli ölçüde kapatan Komutan Alıncak aslında Kayı Obası ile bir alıp veremediği yok. Komutan Alıncak'ın Anadolu'ya nasıl ve ne amaçla geldiğini aşağıda anlatılmıştır.
Moğolların 1251 yılında düzenledikleri büyük kurultayda Batu Han’ın da desteğini alarak Büyük Han seçilen Mengü Han (1251-1259), idareyi ele aldıktan sonra ülkesinde yeni düzenlemeler yapmıştır. Mengü Han; merkezi otoriteyi güçlendirmek ve doğuda da batıda da sınırları genişletebilmek için kardeşlerinden Kubilay’ı Çin’e, Hülâgû’yü Batı’ya İslam Dünyası üzerine göndermiştir. Türkistan ve İran topraklarını geçerek Bağdat önlerine gelen Hülâgû, Abbasi Halifeliğini yıkarak İran, Irak, Azerbaycan ve Suriye topraklarının bir kısmını da içine alan geniş bir coğrafyada İlhanlı devletini kurmuştur. Büyük Han’a bağlı olan İlhanlı Devleti, Mısır dışında kalan tüm İslam toprakları üzerinde hâkimiyetini sağlamıştır. Daha önce Moğol istilasına uğrayan Anadolu da ise Moğol tahakkümü şiddetini arttırmıştır. Hülâgû Han’ın Suriye’de hâkimiyet mücadelesi daha önce istila edilen Anadolu’daki Moğol etkisinin uc bölgelere kadar hissedilmesine sebep olmuştur. Hülâgû Han Anadolu’ya atadığı komutanlar ve vergi memurları ile burada İlhanlı hâkimiyetini tesis etmiştir.
Türkiye Selçuklu Devletin’de Moğol tahakkümünün başlamasıyla birlikte, İlhanlılar tarafından Anadolu’ya birçok komutan gönderilmiştir. Komutanlar bulundukları bölgede Moğol karşıtı gruplarla mücadele ederek, İlhanlı hâkimiyetini tesis etmişler, halkı Moğollara itaat etmeye zorlamışlardır. Bu amaçla da Moğol karşıtı birçok kişiyi katledip, şehir ve bölgeleri yağma ve talandan geri kalmamışlardır.
öncelikle Anadolu’nun istilasında görev alan Moğol komutanları; Çurmagun Noyan, Elçigiday Noyan, Baycu Noyan, Yasavur Noyan, Hoca Noyan, Engürek Noyan gibi önemli Moğol Noyanların faaliyetlerini anlattık. Akabinde ise Hülâgû Han döneminde Anadolu’ya gönderilen veya burada görev yapan Alıncak Noyan, İlkan Noyan,
Nabşi Noyan ve Uruktu Noyan hakkında dönemin kaynaklarının sunduğu bilgilerle ayrıntılı zikredilmeye çalışılmıştır. Bu komutanların Anadolu’da yapmış olduğu faaliyetlerine, zulümlerine, katliamlarına ve yağmalarını ele aldık. Ayrıca Anadolu Selçuklu Devleti’nin idari, askeri ve ekonomik alandaki yöneticiler ve emîrlerin birlikte yürüttüğü faaliyetler zikredilerek, bu durumun Anadolu Selçuklu devleti ve Müslüman Anadolu halkı üzerindeki etkilerine değinilmiştir.
II. İzzeddin Keykâvus ile IV. Rükneddin Kılıçarslan, Anadolu’da iktidarı ele geçirmek için devamlı mücadele etmişlerdir. Amaçlarını gerçekleştirmek için bazen de Hülâgû Han’ın huzuruna gidip, ondan destek almaya çalışmışlardır. II. İzzeddin Keykâvus’un bu uğurda yaptığı bir savaşta, IV. Kılıçarslan taraftarı Muînüddin Pervâne, Bayan Noyan komutasındaki bir Moğol ordusu ile savaşa katılmış ve yenilgiye uğramıştır. Bu duruma öfkelenen Muînüddin Pervâne Moğol karargâhına gitmiş, Hülâgû’den başka komutanlar istemiştir. İlhan bu çağrı üzerine asileri durdurmak ve itaatsizleri ortadan kaldırmak için Alıncak Noyan ile Kadağan’ı 10 bin süvari ile Anadolu’ya göndermiştir.
Hülâgû tarafından Anadolu’ya gönderilen Alıncak Noyan, Kereyitlerden Yasavur Bahşi’nin oğludur. Görev yaptığı sürece, merkezi Tokat olan IV. Rükneddin Kılıçarslan ile merkezi Konya olan II. İzzeddin Keykâvus’u Moğollar adına takip etmiş, her iki sultanlığa da nezaret etmiştir. Tokat yanındaki Kâp mevkiinde yaşamıştır.
Hülâgû Han’ın emriyle Moğollar adına Anadolu’yu idare eden Alıncak Noyan’ın, IV. Rükneddin Kılıçarslan’ın idare merkezinde ikamet etmesi, Muînüddin Pervâne için önemli bir fırsat olmuş, Moğol Noyanını kendi emellerini gerçekleştirmek için kullanmıştır. Muînüddin Pervâne, Sultan II. İzzeddin Keykâvus’u ortadan kaldırmak için çok çaba harcamıştır. Bu amaçla, Sultan II. İzzeddin Keykâvus’un isyan etmeyi düşündüğünü ve Mısırlılar’a müracaat ederek onlardan yardım istediğini Han’a bildiren bir mektup yazması için onu ikna etmiştir. Bu haber Hülâgû’ya ulaşınca, Alıncak’a ve Sultan IV. Kılıçarslan’a elçi gönderip II. İzzeddin Keykâvus’un üzerine gidilmesini, onunla savaşarak ülkenin elinden alınmasını emretmiştir. Bunun üzerine Muînüddin Pervâne savaş hazırlıklarına başlamıştır.
Sultan II. İzzeddin Keykâvus, kendisine karşı yapılan hain planın ardından çocuklarını ve taşınabilir mallarını alarak önce Antalya’ya, sonra da İstanbul’a gitmiştir. IV. Rükneddin Kılıçarslan ise Alıncak Noyan ile birlikte Konya’ya giderek, Sultan II. İzzeddin Keykâvus’un geride bıraktığı hazineleri İlhan adına zapt etmişlerdir. Daha sonra da Konya’dan çıkıp, askerlerini II. İzzeddin Keykâvus’un hâkim olduğu sahaya göndererek o bölgeyi yağmalatmıştır. Alıncak Noyan, Akşehir’de, IV. Kılıçarslan da Altuntaş köyünde kışı geçirmiştir. Bir süre sonra IV. Rükneddin Kılıçarslan, Moğollar tarafından tek başına tahta çıkarılmıştır. Karamanoğulları’nın isyanı sırasında Alıncak Noyan, Anadolu’da bulunan Moğol kuvvetlerinin kumandanı sıfatıyla bu isyanı bastırmış ve Karamanoğullarından Bunsuz ve Zeynülhac ile beraber birçok Türkmen’i öldürmüştür (1261). Alıncak Noyan, bu olaydan sonra Anadolu’dan ayrılmamış, 1265 yılına kadar bu görevde kalmıştır.
Kaynak: HÜLÂGÛ HAN DÖNEMİNDE ANADOLU’DA GÖREV YAPAN MOĞOL KOMUTANLARI - USAD Mustafa AKKUŞ & Büşra BAĞCI
Yorumlar
Yorum Gönder